Non-formal Education

Non-formal Education နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အေျခခံပညာ ဦးစီးဌာန ရဲ႕ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ေဟာင္း ဦးသန္းဦးက ေက်ာင္းျပင္ပ၌ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည့္ အမ်ားျပည္သူတုိ႔အတြင္း သင္ယူဆည္းပူးေရး၊ အလုပ္ခြင္အတြင္း သင္ယူ ေလ့က်င့္ေပးေရး စသည့္ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး ... လို႔ ေျပာထားပါတယ္။

ထိုင္းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ပညာေရးပါရဂူ ေဒါက္တာသိန္းလြင္ကေတာ့ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး ေတြမွာ Informal Education က လြတ္လပ္ျပီး Non-formal Education ကေတာ့ စနစ္က်မႈ ပို ပါ တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးအေနနဲ႔ Non-formal Education အစီအစဥ္ေတြ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ရွိပါတယ္၊ အဲဒီ အစီအစဥ္ေတြဟာ ေက်ာင္းတြင္းပညာေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ ေနၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ပညာေရး သုေတသီေတြက သက္ေမြးပညာေရး၊ အထူးပညာ ေရး၊ အေ၀းသင္ပညာေရးတုိ႔ရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ မွာ ေက်ာင္းတြင္း ပညာေရး (Formal Education) နဲ႔ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး( Non-formal Education) လကၡဏာ ႏွစ္ရပ္စလုံး ေဆာင္ေနတယ္လို႔ ေထာက္ျပ ၾကပါတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင့္ Non-formal Education ကို အစိုးရနဲ႔အတူ၊ ကုလသမဂၢအစီအစဥ္ေတြြ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္း (NGO)ေတြ၊ လူမႈအသင္းအဖြဲ႔ေတြက ထူေထာင္ၾကပါတယ္၊ ရည္ရြယ္တာကေတာ့ ေက်ာင္းပညာ ေရး မရႏိုင္တဲ့သူေတြအတြက္ အလုပ္မပ်က္ ပညာ သင္ယူႏိုင္ေရးပါပဲ၊ အဲဒီအျပင္ ေက်ာင္းပညာေရးထဲက မရ ႏိုင္တဲ့ ေခတ္နဲ႔ ညီတဲ့ ဗဟုသုတ ေတြ၊ ပညာေပးသင္ခန္းစာေတြကို ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး(Non-formal Education) ကေန ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- မူးယစ္ေဆး၀ါးရဲ႕ အႏၱရာယ္ေတြ၊ HIV/ AIDS ပညာေပး အပါ အ၀င္ က်န္းမာေရး ပညာေပးေတြ၊ လူကုန္ကူးတဲ့ ျပႆနာေတြ၊ သတင္းနဲ႔ နည္းပညာ အသံုးျပဳပံုေတြ၊ လူ႔အခြင့္ အေရးေတြ၊ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းပညာေတြ အမ်ားၾကီး သင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ယူနီဆက္ဖ္က လုပ္ေနတဲ့ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးမွာ HIV ပညာေပးကို ပူးတြဲ သင္ေပးေနတာမ်ဳိး ပါပဲ။


စစ္အစိုးရကေတာ့ သူ႔ လက္ထက္မွာ ‘စက္မႈ စိုက္ပ်ိဳးႏွင့္ သက္ေမြး ပညာဦးစီးဌါန’ ရဲ႕ အစီအစဥ္နဲ႔ အတတ္ပညာ နယ္လွည့္ သင္ၾကားေရး အဖြဲ႔ေတြ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တယ္။ ကုလသမဂၢ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ၿပီး သင္တန္း ေတြ အမ်ားအျပား ေပးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အဆင့္ျမင့္ ပညာဦးစီးဌာနရဲ႕ ၫြန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးမ်ဳိးၫြန္႔က သူ႔ရဲ႕ စာတမ္းတစ္ေစာင္မွာ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးအေနနဲ႔ သင္ၾကားေပးတဲ့ သင္တန္း ေတြကေတာ့ အခ်ဳပ္အလုပ္သင္တန္း၊ အခ်က္အျပဳတ္သင္တန္း၊ ပရိေဘာဂသင္တန္း၊ အိမ္သုံးလွ်ပ္စစ္ ပစၥည္းျပင္ သင္တန္း၊ စက္ပစၥည္းျပင္သင္တန္း၊ လက္သမားသင္တန္း၊ ပန္းရံသင္တန္းနဲ႔ ဆံသသင္တန္းေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ထည့္သြင္း ဖတ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္တမ္းမွာေတာ့ လက္ခ်ဳိးေရလို႔ ရတဲ့ အေရအတြက္ ေလာက္ပဲ သင္တန္းတက္ခြင့္ ရခဲ့တာပါ။ ျပည္သူတရပ္လံုး ရနိုင္တဲ့ သင္တန္းေတြ ျဖစ္မလာပါဘူး။

ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးထဲက အေ၀းသင္ပညာေရးကေတာ့ အလုပ္လုပ္တဲ့ လူငယ္ေတြအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ဘြဲ႔လက္မွတ္ တစ္ခုရဖို႔ေတာ့ အေထာက္အကူ ျပဳတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေ၀းသင္ ပညာေရး စနစ္ကေတာ့ ပညာေခတ္ကို လိုက္မီ ဖို႔အတြက္ဆိုရင္ ထင္သေလာက္ မေပါက္လွပါဘူး။ အဲသလိုပဲ ပုဂၢလိကေက်ာင္းေတြရဲ႔ ပညာေရးဟာလည္း လူနည္းစုျဖစ္တဲ့ လူခ်မ္းသာသားသမီးေတြအတြက္သာ ျဖစ္ေနပါ ေသးတယ္။ ခ်ဳိ႕တဲ့တဲ့ ကေလးေတြမွာေတာ့ အားကိုးစရာ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း ပညာေရး ရွိပါတယ္။

အရင္ကေတာ့ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းပညာေရးဟာ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး (Non-formal Education) ဆန္ပါ တယ္။ အခုေတာ့ ခ်ဳိ႕တဲ့ ႏြမ္းပါးတဲ့ ကေလးေတြ ပညာသင္ယူႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း ပညာေရးက ပံုမွန္ ေက်ာင္းပညာေရး (Formal Education) ျဖစ္လာပါျပီ။ အခုဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစိုးရ အသိအမွတ္ျပဳ ဘုန္းေတာ္ၾကီးသင္ေက်ာင္း ေထာင္ေက်ာ္ ရွိေနပါျပီ။ စာသင္သားေတြနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ သင္ရိုးေတြကို အဆင့္မီ စနစ္က်တဲ့အျပင္ လြတ္လပ္တဲ့ သင္ၾကားနည္းကို သံုးျပီး သင္ေပးေနတာမို႔လို႔ ေအာင္ျမင္တဲ့ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး တစ္ခုလို႔ ဆိုရမွာပါ။

အဲဒီအျပင္ ခုခ်ိန္မွာ အင္တာနက္သုံးတဲ့ လူငယ္တခ်ဳိ႕ဟာ အျမင္က်ယ္လာျပီး Online Education ေတြကို ေတာင္ ျပည္တြင္းကေန လွမ္းေလွ်ာက္ျပီး သင္ယူႏိုင္ေနၾကပါျပီ။ ျပီးေတာ့ ျပည္ပ ပညာသင္ဆုေတြ ေလွ်ာက္ျပီး ေတာ့လည္း ေက်ာင္းသြားတက္ ႏိုင္ေနပါျပီ။ ဒါေတြဟာ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး(Non-formal Education)ကို ေလ့လာခ်ဥ္းကပ္ျခင္းရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရး ၀န္ၾကီးဌာနရဲ႕ ႏွစ္၃၀စီမံကိန္း ထဲ မွာလဲ အီလက္ထရြန္နစ္ပညာေရးစနစ္( e education) ကို ဦးတည္ေစေသာ သင္ၾကားေရး ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာ အသုံးျပဳမႈ တိုးတက္ေစေရး လုပ္ငန္း… လို႔ ပါတာမို႔ ဒါဟာ အစိုးရက ဂရုတစိုက္ ပံ့ပိုးေပးရမယ့္ အစီအစဥ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။


ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး(Non-formal Education) ရဲ႕ အားသာခ်က္ ကို အစိုးရ ေက်ာင္း ပညာေရးနဲ႔ ယွဥ္ျပီး သံုးသပ္ တင္ျပၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေက်ာင္းပညာ ေရးက ကာလရွည္ျပီး ျခံဳငံုအသိမ်ိဳးကို ေပးျပီး.. ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးကေတာ့ အခ်ိန္တိုျပီး အေသးစိတ္က်တဲ့ အသိပညာမ်ဳိးကို ေပးႏိုင္တယ္။ ျပီးေတာ့ ေက်ာင္းပညာေရးက ပညာရွင္ဆန္ျပီး ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးကေတာ့ လက္ေတြ႔က်က် ေျဖရွင္းႏိုင္ ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီအျပင္ ေက်ာင္းပညာေရးက သီးျခားဆန္ျပီး ေဘာင္က်ဥ္းသေလာက္ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးကေတာ့ က်ယ္၀န္း လြတ္လပ္ျပီး လူမႈေလာကနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးရဲ႕ အထင္ရွားဆံုး အားသာခ်က္ကေတာ့ လူတစ္ဦးခ်င္းအေနနဲ႔ ကိုယ္ဆႏၵ ရွိ သေလာက္ ပညာသင္ယူႏိုင္တဲ့အခ်က္ပါပဲ လို႔ ပညာေရးပညာရွင္အမ်ားစုက လက္ခံထား ပါတယ္၊

ဒါေၾကာင့္ပဲ လက္႐ွိ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးနဲ႔ ပညာေရး အဆင့္အတန္း အေျခအေနေတြ အရဆိုရင္ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး(Non-formal Education) ကို အားေပးဖို႔ဟာ အစိုးရတိုင္းက လုပ္သင့္တဲ့ စနစ္တစ္ခုပဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ပညာ႐ွင္ေတြက အဆိုျပဳထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါမွပဲ လူတိုင္း ပညာတတ္ေရးနဲ႔ အတူ ပညာေခတ္ကို ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ အမီ လိုက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ခုခ်ိန္မွာ ပညာလိုလားတဲ့လူငယ္ေတြအတြက္ ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရး ကို သင္တန္းပုံစံ အမ်ဳိးမ်ဳိး နဲ႔ သင္ယူႏုိင္ၾကဖို႔.. အစုိးရ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ သက္ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ပုဂၢလိက ေစတနာ႐ွင္ေတြ အားလံုး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပါ၀င္ျပီး ၀ိုင္း၀န္း ပံ့ပိုးမႈ ကူညီေပးမႈေတြနဲ႔ စနစ္တက် လုပ္သြားၾကဖို႔ လိုပါတယ္။

ေမျငိမ္း
(၂၀၀၆)