ေက်ာင္းအုပ္တေယာက္ရဲ႕ အရည္အေသြး

ပါရဂူဘြဲ႔ရေတြကို အေျခခံပညာအထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္အျဖစ္ ခန္႔အပ္တဲ့အတြက္ အေျခခံပညာေရးေလာက မွာ အေထြေထြ ျပႆနာေတြ ရွိလာႏိုင္တာကို အၾကမ္းဖ်ဥ္း ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ခုဆက္ျပီး အေျခခံ ပညာေက်ာင္းေတြအတြက္ ေက်ာင္းအုပ္တေယာက္ရဲ႕ အေရးၾကီးတဲ့ အခန္းက႑နဲ႔ လိုအပ္တဲ့ အရည္အေသြး ေတြကို ဆက္ျပီး အေသးစိတ္ ေဆြးေႏြးသြားပါ့မယ္။

အေျခခံပညာအထက္တန္းေက်ာင္းေတြကို တာ၀န္ခံအုပ္ခ်ဳပ္ရမယ့္ ေက်ာင္းအုပ္ေတြမွာ မျဖစ္မေနရွိဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အရည္အေသြးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံက Stanford Educational Leadership Institute ရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြက တကယ္ပဲ စနစ္တက်ရွိတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။

သတ္မွတ္ခ်က္ေတြအရေတာ့ ေက်ာင္းအုပ္လုပ္မယ့္သူေတြဟာ ပညာေရးအတြက္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ (Educational visionaries) ေတြအေနနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာရွိသင့္ျပီး ေက်ာင္းရဲ႕သင္ရိုးညႊန္းတန္း (Instructional Curriculum) ေတြကို ဦးေဆာင္ လမ္းညႊန္ႏို္င္မယ့္သူ ျဖစ္ရပါမယ္။ ျပီးေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ အကဲျဖတ္တဲ့ စနစ္ မွာ ကၽြမ္းက်င္သူ (Assessment experts) လည္း ျဖစ္ရပါမယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း (Management) မွာ ကၽြမ္းက်င္ျပီး စည္းကမ္းတိက် လိုက္နာသူ (Disciplinarians) ျဖစ္ဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ အဲဒီအျပင္ ဘ႑ာေရးသံုးစြဲမႈ (Budget) မွာ ပိုင္ႏို္င္ ကၽြမ္းက်င္သူ၊ လူမႈဆက္ဆံေရးမွာ ေအာင္ျမင္တဲ့သူ (Community builder) လည္း ျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ ပညာေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္ဖို႔ နည္းလမ္းေတြ တီထြင္ ၾကံဆ ဦးေဆာင္ႏိုင္သူ၊ ဦးေဆာင္ႏိုင္တယ္လို႔ လူအမ်ားက သတ္မွတ္ လက္ခံထားသူ (Mandate) ျဖစ္ရမယ္ဆိုတာေတြကို ေက်ာင္းအုပ္တေယာက္မွာ ရွိရမယ့္ အရည္အေသြး လိုအပ္ခ်က္ေတြအျဖစ္ နဲ႔ ေတြ႔ရပါတယ္။

အဲဒီ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြဟာ ပညာေရးပညာရွင္ေတြက ႏိုင္ငံတကာ ပညာေရးေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာ သံုးသပ္ျပီးမွ ေကာက္ခ်က္ခ်ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ပညာေရးေလာကတခုလံုးကို ကိုယ္စားျပဳႏို္င္တဲ့ စံအရည္အေသြးေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္တခုဟာ ႏိုင္ငံတကာစံျဖစ္ျပီး ကိုယ့္ႏိုင္ငံရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံနဲ႔လည္း မေသြဖီဘဲ ကိုက္ညီတယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒါကို ကိုယ့္ႏို္င္ငံမွာ နည္းနာယူျပီး က်င့္သံုးသင့္ ပါတယ္။ ခုန တင္ျပခဲ့တဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ တခ်က္ခ်င္း ကို ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ရွိ ပညာေရးေလာက အေျခအေနနဲ႔ ယွဥ္ျပီး ျပန္သံုးသပ္ ၾကည့္ရင္လည္း လိုက္ေလ်ာညီေထြ ရွိတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ေက်ာင္းအုပ္လုပ္မယ့္သူေတြဟာ ပညာေရးအတြက္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ (Educational visionaries) ေတြ အေနနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာရွိသင့္တယ္ဆိုတာဟာ ျမန္မာႏို္င္ငံမွာလည္း Our Visions ဆိုျပီး အာဏာပိုင္ေတြ ကိုယ္တိုင္က တရား၀င္ ေၾကျငာထားတာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းအုပ္တေယာက္အေနနဲ႔ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြ အတြက္ စံမီပညာေရးရဖို႔ ေမွ်ာ္မွန္းတဲ့ Educational visionaries မ်ိဳး ရွိရပါမယ္။

အဲဒီ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္နဲ႔ ညီေအာင္ ေက်ာင္းအုပ္ဟာ ပညာေရးပိုင္း ဆိုင္ရာေတြကို အျမဲ အားထုတ္ ေလ့လာေနရတာမို႔လို႔ သူရဲ႔ တာ၀န္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္းရဲ႔ သင္ရိုးညႊန္းတန္း (Instructional Curriculum) ပိုင္းကိုလည္း ဦးေဆာင္ လမ္းညႊန္ႏို္င္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအျပင္ ႏိုင္ငံတကာမွာက ေက်ာင္း ပညာေရးထဲမွာ ေစာင့္ၾကည့္ အကဲျဖတ္တဲ့ စနစ္ Assessment system ကို သံုးတာမို႔ ေက်ာင္းအုပ္လုပ္သူဟာ အကဲျဖတ္စနစ္မွာ ကၽြမ္းက်င္သူ (Assessment experts) လည္း ျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

ေနာက္ထပ္အေရးၾကီးတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း (Management) မွာ ကၽြမ္းက်င္ျပီး စည္းကမ္း တိက် လိုက္နာသူ (Disciplinarians) ျဖစ္ဖို႔ ဆိုတာကေတာ့ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာေရးထဲမွာ အလိုအပ္ဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျပႆနာက အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းကို တာ၀န္ယူ ကိုင္တြယ္ေနသူေတြဟာ စီမံခန္႔ခြဲမႈနဲ႔ ဦးေဆာင္မႈစြမ္းရည္ (Management and Leadership skill) နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စနစ္တက် ေလ့လာ သင္ယူ ထားတာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။ အဲဒီအျပင္ ရာထူးဌာန ေနရာေဒသ တည္ျငိမ္မႈမရွိတာေၾကာင့္ သက္ဆိုင္ရာလုပ္ငန္းခြင္ အေတြ႔အၾကံဳ အရလည္း အားနည္းၾကသူေတြ ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ေရွ႔ေဆာင္ႏြားလား ေျဖာင့္ေျဖာင့္သြားမွ ေနာက္ႏြားညီသိုက္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္လိုက္၏ ဆိုတာလို ေက်ာင္းအုပ္ဟာ စည္းကမ္းတိက် လိုက္နာသူ (Disciplinarians) ျဖစ္ဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။

ေက်ာင္းအုပ္တေယာက္အေနနဲ႔ ဘ႑ာေရးသံုးစြဲမႈ (Budget) မွာ ပိုင္ႏို္င္ကၽြမ္းက်င္သူ ျဖစ္ဖို႔ ဆိုတာက လည္း ေက်ာင္းအုပ္ ျဖစ္သူဟာ ေက်ာင္းရဲ႕ ေငြေၾကးကို စီမံခန္႔ခြဲရတာျဖစ္လို႔ ဘတ္ဂ်က္မွာ ကၽြမ္းက်င္ဖို႔ လိုတာပါ။ အဲလိုပဲ ေက်ာင္းအုပ္ဟာ ေက်ာင္းသား မိဘနဲ႔ ဆရာ တို႔ရဲ႔ သံုးပြင့္ဆိုင္ ဆက္ဆံေရးကို ထိန္းညွိ ေပးရသူ ျဖစ္တာမို႔လို႔ လူမႈဆက္ဆံေရး ေအာင္ျမင္သူ (Community builder) ျဖစ္သင့္တယ္ ဆိုတာဟာ အထူး ေျပာစရာမလိုေအာင္ အေရးၾကီးတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြရဲ႕ အခ်ဳပ္အျဖစ္ အေရးပါတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေက်ာင္းအုပ္ဟာ ပညာေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္ဖို႔ နည္းလမ္း ေတြ တီထြင္ ၾကံဆ ဦးေဆာင္ႏိုင္သူ၊ ဦးေဆာင္ႏိုင္တယ္လို႔ လူအမ်ားက သတ္မွတ္ လက္ခံထားသူ (Mandate) ျဖစ္ရမယ္ဆိုတာပါပဲ။ အင္မတန္ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ပါ။ အေျခခံပညာရဲ႕အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ဟာ အေျခခံပညာေရးအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိမွပဲ နားလည္တဲ့သူျဖစ္မွပဲ ကိုင္တြယ္ရမယ့္ နည္းလမ္းကို ျမင္တတ္မွာပါ။ ျပီးေတာ့ သူ သိထား တတ္ထားသမွ်ကို ျပန္ညႊန္ၾကားရာမွာလည္း ေက်ာင္းအုပ္ဟာ ေလးစားေလာက္တဲ့ အရည္အေသြး၊ အေတြ႔အၾကံဳ နဲ႔ ကၽြမ္းက်င္လိမ္မာမႈ ရွိမွပဲ လက္ေအာက္ငယ္သားက ေလးစားျပီး သူ ညႊန္ၾကား အုပ္ခ်ဳပ္ တာကို လက္ခံႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေပၚမွာ ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြအရဆိုရင္ေတာ့ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ ပါရဂူတစ္ေယာက္ဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းကို ေက်ာင္းအုပ္တေယာက္အျဖစ္ ဦးေဆာင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ဆိုရင္ ဆည္းပူး ေလ့လာစရာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနေသးတာ အထင္အရွားပါပဲ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ရန္ကုန္ျမိဳ႔လယ္ေခါင္က ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေက်ာင္းၾကီးတခ်ိဳ႕မွာ ေက်ာင္းအုပ္ေကာင္းတစ္ေယာက္ရဲ႕ အရည္အေသြးနဲ႔ ျပည့္စံုေအာင္ ေလ့လာဆည္းပူး ေလ့က်င့္မႈမ်ိဳး ရွိမထားတဲ့ ပါရဂူဘြဲ႔ရတခ်ိဳ႕ဟာ ေက်ာင္းအုပ္တာ၀န္နဲ႔ ေရာက္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္၊။ အဲဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့လည္း ေနာက္ပိုင္းမွာ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြး တင္ျပသြားဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

၁၃ၾသဂုတ္ ၀၇။